LES ELLEICIONES

Pa Xixón la intención de votu ta n'echar del conceyu a Foro, que fixo bonos los mil años de gobiernu'l PSOE. Sicasí, nun mos presta res la exconseyera xavierista d'Educación, Cultura y Deportes, na filera llinguafóbica, como diz Cueto. P'Asturies colos gobiernos del PSOE ya ve usté ónde ta Asturies, qu'ehí va siguir tando con Barbón sanchista Sánchez na Moncloa. Amás, ta la postura misteriosa'l PSOE, que ta faciendo de gallegu, pa cola llingua asturiana.

Pa conceyu y Xunta Xeneral dámos-y el votu a la esquierda de siempres, la que nun ta xunida coles xuníes. De momentu, esti paisanu, de talo, tará xuníu, non xunida.

Fasta equí, porque pa Europa, como pa España, la mariconada llingüística caló n'IU. Pa Europa bien val la estensión de Sánchez.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (14)

Perbaxo ciertes distancies equí y ellí son lo mesmo, como tala o cuala velocidá. Quier dicir con esto la incertedume de Heisenberg que les posibilidaes combinatories d'allugamientu y velocidá son finites. Nun volume de Hubble la enerxía (materia) nun pue dir más allá les llendes del colapsu. Au vamos ye qu'enerxía y comportamientu nun son infinitos. Cualesquier amigu Facebook va ser quien a deducir que nun espaciutiempu infinitu la combinatoria de lo finito repítese infinites vegaes incluyíes les variaciones infinitesimales: esi átomu d'hidróxenu nel mesmu puntu les coordenaes tridimensionales del comedor d'un chigre de Salas nel instante que tu arrasques el milimétricu puntu exautu del tríceps drechu mientres a setecientos trenta y seis con ocho quilómetros de ti en Teruel Iván Hernández García, ñacíu n'Astorga, entama a echa-y gasolina al Audi A8 matrícula HJQ a les cinco y ventiséis con nueve segundos de la tarde.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (13)

Cualquiera que tenga acabao la EXB ye a entender qu'un conxuntu que pue establecer una rellación biyeutiva con un subconxuntu de so ye un conxuntu infinitu. Y cuál ye más grande? Entrúga-y a Cántor, nin, que morrió d'infartu y nun m'estraña. Los matemáticos xueguen con infinitos grandonos que dividíos ente infinitos más pequeños dan como resultáu infinitu y si los infinitos permuten dan cero. Llueu ta la división ente infinitos Real Madrid y Barcelona o Sporting y Uviéu con resultáu indetermináu. Cuando en física daqué t'empobina pal infinitu o vas al debalu o atopasti col final del paradigma. La disyuntiva entera ye mala: al debalu fracasasti; na llende'l paradigma'l premiu va ser pa otru qu'aproveció col infinitu tuyu pasáu'l tiempu.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (12)

La teoría la inflación caótica eterna diz que l'espaciu estira y estira ensin final y que dientro d'esti delles rexones garren camín propiu formando burbuyes como formentaes nun amasáu. Tamos nuna. El nuesu universu ye una d'eses burbuyes. Nesi espaciu xeneral qu'espoxiga que se mata calculen qu'hai 10^10^10000000 de burbuyes, caúna un multiversu infinitu de nivel 1. Cuénta-y esto a Ptoloméu o a Einstein, que me da lo mesmo. Esta llocura ye'l multiversu de nivel 2.

 

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (10)

Aquel universu de Carl Sagan quedó soletu, desfasáu cuando se descubrió que la espansión, lloñe d’amenorgar, taba acelerando; un puxu talu del Big Bang tien de dar en resultes un universu planu d’espoxigue infinitu. Efeutivamente, la triangulación d’espaciu abondu amosó ciento ochenta graos. Los físicos entamaron a falar d’enerxía escuro, que nun se sabe qué ye pero ensin lo cualo nun se desplica tal aceleración. Tamos tovía nun universu únicu. Esti universu de nós con un radiu de 1.37 x 10^26 metros observables nel que tán unos doscientos mil millones de galaxes allonxándose unes d’otres sacantes seyan tan vecines que la gravedá ente elles faiga por que acaban axuntándose nun matrimoniu desesperáu de llonxanza (Vía Láctea y Andrómeda).

-¿Planu dicíes? ¿Cómo ye eso? Yo veo tres dimensiones, la Tierra ta nel espaciu, per toos llaos hai estrelles, perriba, per baxo, seya lo que seya enriba y embaxo nel universu. ¿Cómo va ser planu?

-A ver, hom, planu nun quier dicir que nun tenga volume; planu quier dicir que l’universu ye llanu, que nun ta zarráu como una esfera, que si vas nuna direición enxamás vas atopar col puntu de partida, como cuando la Tierra yera plana; vamos, que El planeta los simios de Charlton Heston ta pasáu de moda.

L’universu que vemos tien el radiu que diximos que dicen. Más nun somos a ver porque la lluz nun ye a algamar la dilatación, que cuerre más. Más allá de lo que vemos supónse qu’hai infinitos volumes de Hubble y a vueltes otra vegada col conceutu d’infitinu tu tas lleendo esto a 10^10^115 metros d’equí no que ye escuridá pa ti dende equí. Bienveníu, bienvenida al multiversu cenciellu de nivel 1. Lo que sí tien gracia ye qu’un merucu pernanu perdíu nun microespaciu l’universu escomanáu tea imaxinando’l grandor d’esti.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (9)

L'universu que nos ochenta en Cosmos mos cuntaba Carl Sagan aínda yera amañosu, y únicu. Surdíu nel Big Bang nun españíu nel qu'arreventó la partícula de materia percomprimío aventao faciendo espaciutiempu, yera entós l'universu lóxicu de topoloxía esférica que siguía creciendo pero qu'un día diba parar de facelo por aciu la gravedá de lo que contién; ye más, diba entamar, cola perda la fuercia d'espansión, a contrayese volviendo per onde tenía dío fasta facese de nueves partícula de materia percomprimío con Big Crunch caberu. Asina como apaeció, desapaeció l'universu. Pero lo interesante taba nel ciclu infinitu d'apaición y desapaición, apaición y desapaición... Nel infinitu ye sabío qu'entra too. Infinitu son cuatro sílabes, por embargu prueba a escribir el númberu gugolplex, que ye un res del infinitu, y va entrate la risa. Ensin falta alloriar, la probabilidá matemática dicta que tu ties lleío esti testu infinites vegaes y diba siguir vagándote de caltener memoria d'ello. Nesti universu la muerte del yo dende'l yo nun esiste porque como na muerte nun hai tiempu al muertu nun-y vaga: zárren-y al cadabre los güeyos y nun clis ta berrando recién ñacíu pa la vida de siempre nesi universu idénticu.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (8)

Les motos y la Cadarma tán feches de partícules; la partícula pasa per dos fendedures al empar. Qué tien de raro que Cadarma y moto se tengan multiplicao por dos en saliendo del garaxe na biforcación? De lo qu'al entamu foi'l tueru surdieron les cañes y a cada pasu que damos multiplíquense en progresión xeométrica los universos en rama trupo, pero qué más da nun hiperespaciu infinitu nomáu "bulk". Entren toos.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (7)

Entós en qué mundu tamos, qué bilordiu ye esti? Tanta música les esferes, tantu movimientu predichu, tanta matemática de la exactitú pa qu'un electrón desapaeza de la órbita esmucíu per un furacu del espaciutiempu p'apaecer na vecina o pase per dos fendedures al empar? Einstein morrió amorrináu, gachu, frayáu por nun tener sío quien a iguar esta fendedura de la física, del mundu, del universu. Del frutu l'árbol la ciencia nun has prebar bocáu.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (6)

Partícules amarutaes de foles… Foles amarutaes de partícules… L’esperimentu consiste en llanzar un chorru electrones al traviés d’una fendedura pa que s’estrellen contra una parede que ta detrás. Obedientes, dexen un impautu de llinia reuta vertical, como s’espera pola forma la fendedura. Son partícules. El físicu, que ye persona dada a complicase la vida pola mor de la precisión científica, diz-y al collaciu: oi, ho, ¿por qué nun probamos con dos fendedures, a ver qué pasa? Chorru electrones pa escontra les dos fendedures que na parede cabera dexen el mapa espardíu de les foles. ¡Hostia, nin: son ondes! ¡Cago en Ros, tu, o son una cosa o son la otra; les dos a la vez nun puen ser! ¿Qué coimes ye esto? Arrásquense’l cogorote. ¡Ai, coño…! Quiciabes en chorru tropiecen unos con otros esviándose y faciendo asina diseñu foles. ¡Coño!, ¿cómo nun cayimos na cuenta? ¡Sedremos pollinos…! Garra de nueves la placa d'una fendedura y vamos ver qué pasa llanzándolos d'a un. ¿Veslo? Partícules. Garra agora la de dos. Un a un, los electrones van pasando, empobinaos a drecha y esquierda. ¡Cago en mio mantu, esto ye imposible, el putu patrón d'interferencia otra vez! Pon lluz onde la placa, a ver qué coyones ta pasando. Partícula. L'electron ye una partícula. Electrón tres electrón illuminaos van, con xacíu, dexando les dos tranquilizadores llinies reutes verticales. Partícules, cago en Ros. ¿Qué mio madre ta pasando equí? Apaga la lluz. Ondes.

Post scriptum. Realmente nun yera necesario facer pasar los electrones nel esperimentu d'a un pela placa d'una fendedura cuando se teníen comportao como bonos guah.es en reciella, pero ye que los científicos nun quieren dexar un solu filu esfilvanáu.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (5)

Nun sabemos por qué la coña universal de lo pernano nun tresciende al mundu grande, el casu ye que coles ecuaciones elementales de Newton lleguemos a la Lluna y con Einstein desplícase lo demás, fasta que mos da por facer l'esperimentu la doble rendixa. Nesti esperimentu les partícules elementales pórtense mui raro: nun se sabe a la fin si son lo que se diz que son y antroxen de foles gayasperes de la mar o son senciellamente foles que se rin de nós diendo de partícules pela vida.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (4)

Foi a raíz de Niels Bohr que se decataron de que les coses perpequeñes montábense unes hestories perrares de tener montao toles clases de mecánica de Newton. Los electrones sorbiaten un fotón y salten ("saltar" nun ye'l verbu más afayadizu) al orbital próximu esterior cola fuercia garrada. Cuando vomiten el fotón, cayen pal orbital pa escontra'l nucleu. "Cayer" tampoco nun ye verbu apropiáu. "Saltar" y "cayer" son verbos de la mecánica de Newton pa les coses como Dios manda: usté o una galaxa. Los electrones, que tán llocos, y puen facelo, desapaecen del orbital pa reapaecer n'otru, ensin más camín, pero eso sí, oi, nel orde del siguiente pa dientro l'átomu o pa les capes esteriores d'esti, que nun diben ser tan cabronos de mangase u-yos petare porque entós nin física clásica, nin cuántica nin hosties sinón la coña universal.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (3)

En dos llugares de la física xúntense lo mui grande y lo mui pequeño: nel socesu presente (entiéndase'l conceutu de "presente" d'aquella manera) de los furacos negros y nel socesu pasáu del orixe l'universu ("d'aquella manera" val tamién pal conceutu de "pasáu"). Pa lo de so les matemátiques de la física lo grande furrulen al milímetru, lo mesmo que pa lo de so les matemátiques de lo nano. Agora, ai amigu, mezles pa comprender orixe y furaconos, que van date infinitos imposibles o mesmamente qu'esti universu onde tamos, meca, nun esiste: metíos a desplicar, dalguién yá ta falando d'un megasoftware simulador del nuesu universu los coyones; falen tamién d'un universal holograma. Fuxendo d'estes barbaridaes, lo nano fíxose más nano con matemátiques pa lo pernano, tan pernano qu'un átomu d'hidróxenu, l'átomu más simple, sedríe a la cuerda lo que l'universu visible a una castañal.

CARMEN MORIYÓN, CIRUXANA DE MAMES

La esperiencia d'andar per casa faime ver que con Foru nel conceyu de Xixón les biblioteques públiques tán feches mierda: nun caltienen actualizáu'l catálogu, y nun tamos falando d'autores menores (que la Moriyón nun sepa d'ellos ye otru cantar) sinón por exemplu d'Eduardo Mendoza y Michel Houellebecq. Teclies nel Google "Absys" y "El rey recibe" tieslu fasta en Cabañaquinta, ensin ánimu d'esmerecer a naide. Home, Foru, Moriyón, nun fadies, cago na mar d'Uviéu. A la ciruxana venida n'alcaldesa los llibros que nun seyan de medicina dében-y sonar a chinu, nun deben tar nel so universu mental. Tampoco los ximnasios (mens sana in córpore sano, ciruxana), que dan perceguera d'óxidu y humedá, y ruempe un cristal y tápen-y el furacu con cinta aislante. Nun salen baratos los ximnasios municipales: un entrenamientu val dos euros con ochenta, dos con diez si ties el bonu de cincuenta euros, que pal ximnasiu nun van a parar, nin pa les biblioteques. Vuelvi pa la Sede Central del Santu Oficiu a traxinar col muérganu femenín de la mama, que te necesita más y ye de lo que sabes, y dexa de caciplar cola res pública, anda.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN (2)

La VT750S nel soportal pa motos de la Sede Central, la PX150 al llau los contenedores que tán enfrente la Sucursal. Tres cadarmes. Tres cadarmes más pal innumberable exércitu cadarmes del yo repartíes pel multiversu. Dende equí, pa la cadarma que ta escribiendo nesti Microsoft Word, dos bisarmes de so a distancia de Georg Cantor o infinitesimal cuántica: universos paralelos hailos pa tolos gustos. Toi viendo dende equí la Vespa ya imaxinando la Honda yá nel garaxe, como la bisarma de mio del universu qu’ocupa’l mesmu espaciu o ta allalantrones dientro d’esti o fuera d’él amorrinada imaxina la Vespa aparcada delantre la Sucursal dempués d’un día d’alloriar con tanta estaya nueva nel SEFOI, nel SEDAF, col procuru añadíu de nun tropezar cola Vaxina Medrosa.

Les venti trenta y ocho. Vini, toi y voi vinir, si nun me maté cola Honda viniendo del SEFOI o del SEDAF, pa Lluz de Lluna, tomando'l Ribera'l Dueru con pataques alioli tenío-y negáu güei'l saludu a la Vaxina Medrosa que nun veo va dolce años cola esperanza de siguir ensin vela. Teo y nun teo sueñu porque esperté y me llevanté a les seis y media o nueve y media de la mañana o toi de cuerpu presente nel tanatoriu que ta p'hacia la Sede Central, collaciu Semicritic ensin compañeru de ximnasiu, los vieyos ablucaos na reuta final d'una vida que nun solu universu nun se comprende, la VT fecha fierro retorcío achaplao porque'l del tráiler nun la vio, y asina nin teo nin dexo de tener sueñu. Acabé'l Ribera, págolu, colo pa casa.

EL XARDÍN DE LOS SENDEROS QUE BIFORQUEN

En 1941 Jorge Luis Borges escribió "El jardín de los senderos que se bifurcan". Desendolca esti cuentu un tema que Semicritic y la Cadarma tienen bien tratao les tardes de los sábados nel ximnasiu, poro ye normal considerar la posibilidá de que mañana en saliendo del garaxe la moto se multiplique por dos na biforcación camín suroeste de la Sucursal al empar que garra'l nordeste camín de la Sede Central onde en baxando de la Honda VT750S la Cadarma va multiplicase por dos pa ser cadarma del SEDAF y cadarma del SEFOI, la Vespa PX150 aparcada al llau los contenedores que tán enfrente la Sucursal.

Col estropiciu que-y pescudo antemanadamente al PP n'Asturies y viendo a xente'l PSOE, qu'unvió a la ministra de sanidá María Luisa Carcedo, nel actu'l día les lletres asturianes, oi, quién sabe, igual d'esta sí, que yá diba siendo hora. Dos simplayos de la España de Roberto Alcázar y Pedrín aportien una pancartona cola qu'aporten a l'ALLA escontra la oficialidá: la semeya'l día de Vox.

LES MUYERES DE NÓS

Con dos de les tres muyeres mayores llevámonos bien, una más de circunstancies, la otra bona amiga. Como tien de ser. Cola segunda del testu lo que queda ente dambos ye que siguimos falando de Dios, el degorriu y un bon abanicu abiertu de la xera humana; los paisanos que tropiecen con ella y tienen llantao la tienda campaña nel tarrén d'esa muyer mírennos dende l'entamu con bonos güeyos: por dalgo sedrá. La primera ye más de yo pasaba per equí, y si ta en compaña d'alguna amiga d'ella que'l narrador conoz del pasáu común sentámonos d'alderique a tomar un vinu, o dos, o tres. Les muyeres menores van dende la muyer d'una nueche mala o boba con alcohol p'amburar Notre Dame a la que duró más y nun cuayó en presentéte a mios pas; van dende la que mos tarrez pasando pela que mos inora fasta la que si mos ve párase a charrar con nós. L'espectru normal. Por una d'elles, menor del tarrecimientu, nun vamos entamar a trabayar el llunes na Sede Central del Santu Oficiu.

UCEDIZÁNDOSE DE MUERTE

La drecha atarraquitó la drecha. La drecha frayada. Muncha drecha pa la drecha. La República, la de la guerra del 36, fíxola francida. Muncha república pa la República, que sumió en muerte y exiliu. La muerte, agora, ye nominal y l'exiliu trasfuguismu. Quier el PP fuxir del llugar a coldazos p'hacia'l centru escaecíu axetivando d'estrema a la drecha de Vox, como fixeron, mira tu, Sánchez ya Ilesies, y a Ciudadanos etiquetándolos d'esquierda socialdemócrata moderada, como s'etiquetaron cuantayá los de Cs a sí mesmos, cuando'l tarrén qu'había que conquistar taba a la esquierda. Cuánto-yos queda a los del PP? Tien razón Abascal cuando diz que'l PP ta ucedizándose de muerte?

LA FUNCIÓN INVERSA D'ESRADIO

La emisora que más sintonizo ye la d'esRadio, pa escuchar les tertulies de Luis Herrero y Federico Jiménez Losantos. EsRadio ye la estrema drecha lliberal. Entós alloquecisti? N'home non: poniendo tolos díes el soníu machacón de lo bien que diba dir España en manes esclusives del Íbex 35, ún enxamás nun escaez que lo qu'importa son la enseñanza, la sanidá y el sistema pensiones públicos. Con esRadio ún coleiciona fataes pa riquísimos, mui ricos, ricos y bertinesosbornes p'ames de casa d'intelectu folgazán. Dempués, yá si eso, pa lo fundamental esfruto cola simetría, con exa nel primer y tercer cuadrantes, de les funciones inverses.